Sosyal Güvenlik Reformuyla Yapılan Önemli Değişiklikler!

Yürürlükten kaldırılan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre; iş kazası nedeniyle gelir bağlanmasına hak kazanan sigortalının iş göremezlik derecesinin % 25’ ten az olması, iş göremezlik derecesinin üç yıl içinde değişmesinin mümkün olmadığının tespit edilmesi ve yazılı talepte bulunması halinde, sürekli iş göremezlik gelirleri sigortalıya peşin olarak ödenebilmekte idi.

(506/22. Md)

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda iş kazası gelirlerinin sigortalıya peşin ödenebileceğine ilişkin bir düzenlemeye yer verilmediğinden, bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra iş kazası geçiren sigortalılara bağlanacak sürekli iş göremezlik gelirlerinin peşin olarak ödenmesi mümkün olamayacak.

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 96 ncı maddesinde, iş göremezlik derecesi %25 ve üstünde olan sigortalılara bağlanacak iş göremezlik geliri, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katının % 70’i inden az olamaz hükmü bulunduğundan, alt sınırın altındaki gelirler alt sınıra tamamlanarak ödenmekteydi.

Örneğin; 2008 yılında 800.00 YTL aylık ücretle çalışan ve Nisan 2008 tarihinde geçirdiği iş kazası sonucu meslekte kazanma gücünü % 30 oranında kaybeden bir sigortalı için hesaplanan gelir tutarı (800.00 x %30) 240.00 YTL iken, yasadaki alt sınır uygulaması nedeniyle, sigortalıya prime esas asgari günlük kazancın otuz katı olan 608.40 YTL nin %70’i oranında yani 425.88 YTL gelir bağlanmaktaydı.

506/96)

5510 sayılı Kanunla alt sınır uygulaması kaldırıldığından, aynı durumdaki sigortalıya bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra bağlanacak gelir tutarı 240 YTL’ye düşecek.

(5510/19)

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre; iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle tam iş göremez duruma gelen ve başka birinin sürekli bakımına muhtaç olduğu tespit edilen sigortalının %70 oranına göre hesaplanan gelir tutarı %50 artırılarak bağlandığından, bağlanan gelirin oranı %105’e ulaşmaktaydı.

Örneğin; aylık kazancı 800 YTL olan ve başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda bulunan sigortalıya, (800 x %70) 560.00 YTL olarak hesaplanan gelir tutarı %50 artırılarak 840.00 bağlanmaktaydı.

(506/20)

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda olduğu anlaşılan sigortalılara bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra bağlanacak gelirlerin oranı %100 olarak uygulanacak.

Dolayısıyla örnekteki sigortalıya yeni yasaya göre bağlanacak gelirin tutarı 800.00 YTL olacak.

(5510/19)

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre;

İsteğe bağlı sigortaya devam etmek isteyenler için Türkiye’de oturma koşulu aranmıyordu.

İsteğe bağlı sigortaya devam etmek isteyenlerin en az 1080 gün prim ödemiş olması gerekiyordu.

İsteğe bağlı sigorta prim oranı %25 olarak uygulanıyor, ancak bunlara emekli oluncaya kadar sağlık yardımı yapılmıyordu.

(506/85)

5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra isteğe bağlı sigortaya devam etmek isteyenlerin yasal olarak Türkiye’de oturuyor olması koşulu aranacak.

Yeni düzenlemede en az 1080 gün prim ödemiş olma şartı kaldırıldığından, geçmişte hiç sigortalı olmamış kimseler de isteğe bağlı sigortalı olabilecek.

İsteğe bağlı sigortalılar da genel sağlık sigortası kapsamına alındığından, prim oranı genel sağlık sigortası primiyle birlikte %32’ye çıkarıldı.

(İsteğe bağlı sigorta uygulaması, emeklilik süresini dolduramadan işsiz kalan sigortalıların, kalan sürelerin primlerini ödeyerek emeklilik hakkı kazanmalarına imkan sağlamak amacıyla getirilmiş bir sistemdir.

Prim oranının artırılması, işsiz kalmış sigortalıların eksik prim ödeme sürelerini isteğe bağlı sigorta yoluyla tamamlamalarını neredeyse imkansız hale getirmiştir. Buna karşın 1080 gün prim ödemiş olma şartının kaldırılmış olması isteğe bağlı sigorta uygulamasını asıl amacından uzaklaştırmış ve prim ödeme gücü bulunanlara hiç çalışmadan emekli olma imkanı sağlayan bir yapıya dönüştürmüştür.

(5510/ 50,51ve 52)

Yürürlükten kaldırılan Sosyal Sigortalar Kanununa göre, er olarak silah altında geçen sürelerle yedek subay okulunda geçen sürelerin borçlandırılmasında, borç tutarı prime esas kazanç alt sınırının %20’si üzerinden hesaplanmakta ve altı ay içinde Kuruma ödenebilmekteydi.

(506/60)

Yeni yasanın yürürlük tarihinden sonra yapılacak askerlik borçlanmalarında borçlanma bedeli, prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında sigortalı tarafından seçilecek bir kazanca %32 oranı uygulanarak hesaplanacak ve en geç bir ay içinde Kuruma ödenecek.

(5510/41)

Yürürlükten kaldırılan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için 7000 gün prim ödenmiş olması yeterli idi.

(506/60)

İlk defa bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra sigortalı olanlara yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için gereken prim ödeme süresi 7200 güne çıkarıldı.

(5510/28, Geçici 9)

Yürürlükten kaldırılan mevzuatta emeklilik yaşı kadınlar için 58, erkekler için 60 olarak belirlenmişti.

(506/60)

İlk defa 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra sigortalı olanlar için emeklilik yaşı 2036 yılına kadar değişmeyecek. Ancak 2036 yılından itibaren emeklilik yaşları her yıl birer yaş artarak, 2048 yılında kadın ve erkek sigortalılar için 65’e yükselecek.

2008 ve daha sonraki yıllarda ilk defa çalışmaya başlayan kadınların 58, erkeklerin 60 yaşını 2036 yılından önce doldurabilmeleri için, çalışmaya başladıkları tarihte kadın ise en az 30, erkek ise en az 32 yaşını doldurmuş olması gerektiğinden, daha küçük yaşlarda çalışmaya başlayanların tümü 2036 yılından itibaren kademeli olarak yükselen emeklilik yaşlarına tabi olacak.

Yasada sağlanan ayrıcalık nedeniyle, hizmet akdiyle çalışan sigortalılara (işçiler) yaşlılık aylığı bağlanmasında, 7200 günlük prim ödeme şartını yerine getirdikleri tarihte geçerli olan emeklilik yaşını doldurmuş olmaları koşulu aranacak.

(5510/28)

Yürürlükten kaldırılan mevzuata göre; aylık bağlama oranı primi ödenmiş her tam yıl için memurlarda %3, SSK ve Bağ-Kur’lularda %2,6 olarak uygulanmakta ve 9000 gün prim ödemiş SSK ve Bağ-Kur’luya % 65 oranında, memura ise %75 oranında yaşlılık aylığı bağlanmaktaydı.

(506/61)

İlk defa bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra sigortalı olanların aylık bağlama oranı sigortalının prim ödeme süresinin her 360 günü için % 2 uygulanmak suretiyle hesaplanacağından, 9000 günlük prim ödeme süresini doldurarak emekli olan sigortalıların yaşlılık aylığı bağlama oranı % 50’ye düşecek.

7200 günlük prim ödeme süresini doldurarak emekli olacak işçilerin aylık bağlama oranı ise %40’a düşecek.

(5510/29)

Yürürlükten kaldırılan mevzuata göre aylık bağlama oranının bulunmasında, prim ödeme süresinin her tam yılı için SSK ve Bağ-Kur’da % 2,6 oranı, Emekli Sandığında ise %3 oranı esas alınmaktaydı.

Yeni yasanın yürürlük tarihinden sonraki prim ödeme sürelerinin her 360 günü için %2 aylık bağlama oranı uygulanacağından, sigortalının prim ödeme sürelerinin Kanunun yürürlük tarihinden öncesine ve sonrasına dağılımına göre, aylık bağlama oranı düşüşünden eski sigortalılar da etkilenebilecek.

(5510/29 ve Geçici 2)

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre malullük aylığı bağlanabilmesi için; en az beş yıldan beri sigortalı bulunmak ve sigortalılık süresinin her yılı için ortalama 180 gün prim ödemiş olmak yeterli olduğundan, sigortalılık süresi beş yıl olan ve toplam olarak (5×180) 900 gün prim ödemiş bulunanlara malullük aylığı bağlanabilmekteydi.

(506/54)

Yeni yasaya göre malul sigortalıya aylık bağlanabilmesi için en az 10 yıllık sigortalılık süresini doldurmuş bulunması ve en az 1800 gün prim ödemiş olması şartları aranacak.

Ancak başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda malul olduğu tespit edilen sigortalılara aylık bağlanmasında, 10 yıllık sigortalılık süresi şartı aranmayacak ve 1800 gün prim ödenmiş olması yeterli olacak.

(5510/26)

Yürürlükten kaldırılan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre bağlanan malullük aylıkları, sigortalının prim ödeme gün sayısına bağlı olmaksızın, % 60 oranı üzerinden hesaplanmakta idi.

(506/55)

Yeni Kanuna göre malullük aylığının oranı kamu görevlileri ve serbest çalışanlar için 9000 gün prim ödenmiş varsayılarak, işçiler için ise 7200 gün prim ödenmiş varsayılarak ve her 360 gün için % 2 oranı uygulanmak suretiyle hesaplanacağından, ilk defa bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra çalışmaya başlayanlara bağlanacak malullük aylıklarının oranı da % 40’a kadar düşecek.

Kanunun yürürlük tarihinden önce çalışmaya başlamış olanlara bağlanacak malullük aylıklarının oranları da, çalışma sürelerinin Kanunun yürürlük tarihinden öncesine ve sonrasına dağılımına göre %60’ın altına düşebilecek.

5510/27 ve Geçici 2)

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre; borçlanılan askerlik veya başka hizmet süreleri de dahil olmak üzere beş yıllık sigortalılık süresini dolduran ve en az 900 gün prim ödemiş bulunan sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmekteydi.

(506/66)

Yeni Kanunun yürürlük tarihinden sonra ölen sigortalıların borçlanılmış hizmetleri de dikkate alınarak hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanmasında en az 1800 gün prim ödenmiş olması şartı aranacak. Ancak borçlanılmış hiç bir hizmet süresi dikkate alınmadan en az beş yıllık sigortalılık süresini dolduran ve en az 900 gün prim ödemiş bulunan sigortalıların hak sahiplerine de ölüm aylığı bağlanabilecek.

(5510/32)

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre, ölen sigortalının 18 yaşını, orta öğrenimde ise 20 yaşını ve yüksek öğrenimde ise 25 yaşını doldurmamış erkek çocuklarına, çalışıp çalışmadıklarına bakılmaksızın ölüm aylığı bağlanabilmekteydi.

(506/ 68)

Yeni yasaya göre, ölen sigortalının erkek çocukları bu Kanuna veya yabancı bir ülke mevzuatına tabi olarak çalışıyorsa, yaşları ne olursa olsun hak sahibi sayılmayacak ve ölüm aylığından yararlanamayacak.

(5510/34)

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre; sigortalı olarak çalışmakta iken veya işten ayrıldıktan sonra bir yıl içinde ölen sigortalılar ile iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalıların ve Kurumdan gelir veya aylık almakta iken ölen sigortalıların hak sahiplerine başka bir şart aranmaksızın cenaze masrafı ödenmekteydi.

(506/103)

Yeni Kanunun yürürlük tarihinden sonra iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalılar ile Kurumdan gelir veya aylık almakta iken ölen sigortalıların hak sahiplerine önceden olduğu gibi başka bir koşul aranmadan cenaze masrafı ödenecek.

Ancak, çalışmakta iken ya da işten ayrıldıktan sonra ölen sigortalının hak sahiplerine cenaze masrafı verilebilmesi için sigortalı adına en az 360 gün prim ödenmiş olması şartı aranacak.

(5510/37)

Yürürlükten kaldırılan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre ölen sigortalının hak sahiplerine bağlanacak ölüm aylığı, dosya bazında % 60 oranı üzerinden hesaplanmakta ve hesaplanan bu aylık hisselerine göre hak sahiplerine paylaştırılmaktaydı.

(506/67)

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre ölüm aylığının oranı da; sigortalı 9000 gün prim ödemiş var sayılarak ve yaşlılık aylığında olduğu gibi her 360 gün için % 2 oranı uygulanmak suretiyle bulunacağından, ilk defa bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra kendi adına ve hesabına bağımsız çalışmaya başlayanlarla memur olarak çalışmaya başlayanların hak sahiplerine bağlanacak ölüm aylıklarının oranı % 50’ ye düşecek.

İşçi olarak çalışmaya başlayanların hak sahiplerine bağlanacak ölüm aylığının hesabı da 7200 gün prim ödenmiş varsayılarak yapılacağından, bunların aylık bağlama oranları %40’a düşecek.

Kanunun yürürlük tarihinden önce çalışmaya başlayıp bu tarihten sonra ölen sigortalıların hak sahiplerine bağlanacak ölüm aylıklarının oranı da, sigortalının prim ödeme sürelerinin Kanunun yürürlük tarihinden öncesine ve sonrasına dağılımına göre %60’ın altına düşebilecek.

(5510/33)

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre; ölen sigortalının aylık bağlanacak çocuğu bulunmayan dul eşine %75 oranında ölüm aylığı bağlanmaktaydı.

(506/68)

Yeni Kanuna göre; aylık bağlanacak çocuğu bulunmayan dul eşe % 75 oranında ölüm aylığı bağlanabilmesi için, bu Kanun veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması ve kendi çalışmalarına dayalı olarak gelir veya aylık bağlanmamış olması şartı aranacak. Çalışan eşin aylık bağlama oranı % 50’ye düşecek.

(5510/34)

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre bağlanan yaşlılık, malullük ve ölüm aylıklarının hesaplanmasında esas alınan ortalama yıllık kazanç bulunurken, geçmiş yıllara ait prime esas kazançlar her yıl bir önceki yıla göre gerçekleşen TÜFE artış oranı ve gayrisafi yurtiçi hasıla sabit fiyatlarla gelişme hızı kadar ayrı ayrı artırılarak güncellenmekte ve böylece refah payı emekli aylığına yansıtılmaktaydı.

(506 / 61)

Yeni Kanununun yürürlük tarihinden sonraki çalışmalara ait prime esas kazançların güncellenmesinde refah payının sadece %30’u esas alınacağından, bu Kanunun yürürlük tarihinden sonraki çalışma süreleri için bağlanacak aylıklara refah payı tam yansımayacaktır.

(5510/3-29)

Bu Kanunla yürürlükten kaldırılan mevzuata göre, sosyal güvenlik kuruluşlarından yaşlılık aylığı almakta olan sigortalıların sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışmaları halinde;

a) Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamında çalışanlardan, prime esas kazançları üzerinden %22.5 işveren payı, %7.5 işçi payı olmak üzere %30 oranında,

b) Bağ-Kur Kanunu kapsamında çalışan SSK ve Emekli Sandığı emeklilerinden 12 nci gelir basamağının %10’u oranında, Bağ-Kur emeklilerinden ise yaşlılık aylığının %10’ u oranında,

Sosyal güvenlik destek primi alınmaktaydı.

(506/63)

(1479/Ek 20)

Yeni Kanuna göre;

Emekli olduktan sonra bir işverene hizmet akdiyle bağlı olarak çalışanların sosyal güvenlik destek primi; %30 oranına, çalıştığı işin %1 ila %6,5 arasında değişen tehlike derecesi eklenerek bulunacak oran ve sigortalının prime esas kazancı üzerinden hesaplanacak.

Bu şekilde hesaplanan sosyal güvenlik destek priminin %30 oranının dörtte birini karşılayan tutarı işçi hissesi, geri kalanı işveren hissesidir.

Sosyal güvenlik kurumlarının Emekli olduktan sonra kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan ya da şirket ortağı olanlardan ise, emekli aylıklarının %15 oranında sosyal güvenlik destek primi alınacak. Ancak bu oran 2008 yılında %12, 2009 yılında %13 ve 2010 yılında %14 olarak uygulanacak.

Söz konusu kimselerden yukarıdaki oranlara göre alınacak sosyal güvenlik destek primi tutarı, Bağ-Kur kapsamındaki emeklilere ilgili yılın Ocak ayında ödenen en yüksek yaşlılık aylığı tutarından fazla olamayacak.

Sosyal güvenlik destek primi ile ilgili bu değişiklikler 01.10.2008 tarihinden itibaren uygulanacak.

(5510/30 ve Geçici 14)

Yürürlükten kaldırılan Sosyal Sigortalar Kanununa göre; sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihte malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalığı bulunduğu anlaşılan sigortalılara 15 yıllık sigortalılık süresini doldurmak ve en az 3600 gün prim ödemiş olmak koşuluyla yaşlılık aylığı bağlanabilmekteydi.

(506/60)

Söz konusu kimselerden yeni yasanın yürürlük tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlara yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için gereken prim ödeme gün sayısı 3960’a çıkarıldı.

Ancak bu gruba giren sigortalılardan bu Kanunun yürürlük tarihi ile 31.12.2008 süresinde sigortalı olanlar 3700 gün prim ödediklerinde, yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için gereken prim ödeme gün sayısı şartını yerine getirmiş sayılacaklar.

01.01.2009 tarihinden itibaren ilk defa sigortalı olanlar için ise 3960 günü geçmemek üzere, 3700 güne her takvim yılı başında 100 gün eklenmek suretiyle bulunan gün sayısı uygulanacak..

(5510/28, Geçici 6)

Yürürlükten kaldırılan Sosyal Sigortalar Kanununa göre;

· Birinci derecede özürlü olan sigortalılar 15 yıldan beri sigortalı olmak ve 3600 gün prim ödemek,

· İkinci derecede özürlü olanlar 18 yıldan beri sigortalı olmak ve 4000 gün prim ödemek,

· Üçüncü derecede özürlü olanlar ise, 20 yıldan beri sigortalı olmak ve 4400 gün prim ödemek,

Suretiyle yaşlılık aylığına hak kazanabilmekte idi.

(506/60)

Yeni yasaya göre çalışma gücündeki kayıp oranı;

· %50 – %59 arasında olanlar, en az 16 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 4320 gün prim ödemiş olmak,

· %40 – %49 arasında olanlar, en az 18 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 4680 gün prim ödemiş olmak,

Koşuluyla yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanabilecekler.

Ancak ilk defa bu Kanunun yürürlük tarihi ile 31.12.2008 süresinde çalışmaya başlayan ve çalışma gücü kayıp oranı %50 – %59 arasında olanlar 3700 gün, çalışma gücü kayıp oranı %40 – %49 arasında olanlar 4100 prim ödediklerinde, yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli prim ödeme gün sayısı şartını yerine getirmiş sayılacaklardır.

Söz konusu kimselerden ilk defa 01.01.2009 tarihinden itibaren sigortalı olacakların yaşlılık aylığına hak kazanabilmeleri için ise, 4320 ve 4680 güne ulaşıncaya kadar, 3700 ve 4100 güne her takvim yılı başında 100 gün eklenmek suretiyle bulunacak prim ödeme gün sayılarını doldurmuş olmaları gerekecektir.

(5510/28, Geçici 6)

Bağlanmış bulunan gelir ve aylıklar, her yılın Ocak ve Temmuz ödeme tarihlerinden geçerli olmak üzere, bir önceki altı aylık döneme göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranı (TÜFE) kadar artırılacağından; emekli, dul ve yetimler ekonomik gelişme ve büyümeden pay alamayacak.

(5510/55, Geçici 1)

Emekli Sandığı ve Sosyal Sigortalar mevzuatında yeralan hükümlere göre; bazı iş kolları ve ağır işlerde çalışanlara itibari hizmet süresi veya fiili hizmet zammı süresi adıyla yıpranma payı verilerek diğer işlerde çalışanlara göre daha erken emekli olmalarına imkan sağlanmıştı.

Yeni Kanunda söz konusu kimselerden basım ve gazetecilik işyerlerinde çalışanlar, gemi adamları, hava yolları uçucu personeli, lokomotif makinistleri, infaz koruma memurları, PTT dağıtıcıları, TRT çalışanları, devlet tiyatrosu sanatçıları, Cumhurbaşkanlığı senfoni orkestrası şef ve üyeleri uygulama kapsamından çıkarılmıştır.

(5510/40)

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre sigortalının;

· 18 yaşını, orta öğrenimde ise 20 yaşını, yüksek öğrenimde ise 25 yaşını doldurmamış çocukları,

· Yaşları ne olursa olsun çalışamayacak derecede malul erkek çocukları,

· Evli olmayan sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olarak çalışmayan ve buralardan gelir veya aylık almayan kız çocukları,

Sağlık yardımlarından yararlanabilmekteydi.

(506 /106)

Yeni Kanununda genel sağlık sigortalısının;

· 18 yaşını, orta öğrenimde ise 20 yaşını, yüksek öğrenimde ise 25 yaşını doldurmamış çocukları ile malul çocuklarının bakılmakla yükümlü olunan kimse olarak sağlık yardımlarından yararlanabilmesi için bunların evli olmaması şartı getirildi.

· Evli olmayan çalışmayan ve gelir veya aylık bağlanmamış kız çocukların sağlık yardımları da, öğrenim durumlarına göre 18, 20 ve 25 yaşlarını doldurduklarında kesilecek.

· Ana ve babası olmayan çocuklar 18 yaşını dolduruncaya kadar sağlık yardımlarından yararlanabilecek.

(5510/3-b, 61)

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre; prim ödeme halinin sona erdiği tarihi takip eden onuncu günden itibaren sigortalılık niteliği yitirilmiş sayılmakta ve bu tarihten önceki bir yıl içinde 120 gün prim ödemiş bulunan sigortalılar ve geçindirmekle yükümlü olduğu eş ve çocuklarına, sigortalılık niteliğinin yitirildiği tarihten sonraki altı aylık sürede de sağlık yardımı yapılmaya devam edilmekteydi.

(506 /40, 107)

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre; genel sağlık sigortalılığı sona erenlerin sağlık yardımı alma hakları da, bu tarihten itibaren 10 gün sonra sona erecek. Genel sağlık sigortalılığı sona erdiği tarihte tedavi altında olanlar ise iyileşinceye kadar sağlık yardımlarından yararlanabilecek.

Ancak sigortalılığı sona erdiği tarihten önceki bir yıl içinde en az 90 gün sigortalı olanlar ve bunların bakmakla yükümlü bulunduğu kimseler, sigortalılık niteliğinin yitirildiği tarihten itibaren 90 gün süreyle sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek.

(5510/67)

Bağ-Kur’dan emekli aylığı almakta olanlardan en az on yıl sağlık sigortası primi ödememiş bulunanların, sağlık primi ödedikleri süre on yıla tamamlanıncaya kadar, aylıklarından %10 oranında genel sağlık sigortası primi kesilecek.

(5510/Geçici 19)

1479 sayılı Bağ-Kur Kanununa göre, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarıyla birlikte kurucu ortakları da zorunlu Bağ-Kur sigortalısı sayılmaktaydı.

(1479/ 14)

Yeni Kanunla anonim şirketlerin kurucu ortakları zorunlu sigortalılık kapsamından çıkarıldı.

1479 sayılı Kanun gereğince sigortalanmış bulunan kurucu ortaklardan sigortalılıklarını devam ettirmek isteyenlerin 31.03.2009 tarihine kadar Kuruma yazılı talepte bulunması gerekiyor. Bu tarihe kadar talepte bulunmayanların sigortalılıkları ise 01.10.2008 tarihi itibariyle sona ermiş sayılacak.

(5510/ 4 ve Geçici 22)

Bağ-Kur sigortalıları tarafından ödenecek primler, Haziran 2008 rakamlarıyla 404,89 YTL ile 1.867,33 YTL arasında değişen 24 gelir basamağı üzerinden hesaplanmaktaydı.

(1479/50,51,52)

Yeni Kanuna göre; kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan esnaf ve sanatkarlar ile şirket ortaklarının sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası primleri, 01.10.2008 tarihinden itibaren asgari ücret ile asgari ücretin altı buçuk katı arasında olmak üzere, kendilerinin beyan edecekleri kazançlar üzerinden tahsil olunacak.

Sigortalı sayılmayı gerektiren birden fazla faaliyeti bulunanlar da tek kazanç beyanında bulunacak.

Sigortalı aynı zamanda işveren ise, beyan edeceği kazanç tutarı yanında çalıştırdığı en yüksek ücretli işçinin ücretinden az olamayacak. Daha düşük kazanç beyan edildiği anlaşıldığında, aradaki kazanç farkının primleri gecikme zammı ve gecikme cezasıyla birlikte tahsil olunacak.

Sosyal Güvenlik Kurumunca belirlenecek tarihe kadar kazanç beyanına bulunmayan sigortalıların primleri de, beyanda bulununcaya kadar önceki kanuna göre prim ödedikleri gelir basamakları üzerinden tahsil olunacak.

(5510/80, Geçici 15)

Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan 1479 ve 2926 sayılı Kanunlara göre kayıt ve tescili yapıldığı halde 30.04.2008 tarihi itibariyle beş yılı aşan süreye ilişkin prim borcu bulunanlar, Kurumun çıkaracağı tebliği tarihini takip eden aybaşından itibaren 6 ay içinde bu borçlarını ödemedikleri takdirde, bunların sigortalılığı durdurulacak ve prim borçları takip edilmeyecek.

Ancak daha sonra sigortalı ya da hak sahipleri bu sürelerin sigortalılık sürelerine sayılmasını isterlerse, hesaplanacak prim borçlarının tamamını üç ay içinde ödemeleri gerekecek.

(5510/ Geçici 17)

Bağ-Kur sigortalısı niteliği taşıdığı halde 01.10.2008 tarihine kadar kayıt ve tescilini yaptırmamış olanların sigortalılık hak ve yükümlülükleri 01.10.2008 tarihinden itibaren başlayacak. Bunlar geçmiş dönemler için prim ödemek zorunda kalmayacak.

Ancak bunlardan isteyenler, vergi mükellefiyetleri bulunması şartıyla, altı ay içinde Kuruma başvurarak 04.10.2000 – 01.10.2008 süresini borçlanabilecekler.

(5510/Geçici 8)

Kayıtdışı uygulamaların önlenmesi amacıyla, 818, 5953, 854, 4857, 5411 sayılı Kanunlarda bazı değişiklikler yapıldı. Buna göre; tabi olduğu vergi mükellefiyeti türü, işletme büyüklüğü, çalıştırılan işçi sayısı, bulunduğu il ve benzeri unsurlar dikkate alınarak Çalışma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazineden sorumlu Devlet bakanlığınca müştereken belirlenecek işyerlerinin işveren ve işveren vekilleri işçi ücretlerini özel olarak açılan banka hesaplarına yatırmak suretiyle ödemeye zorunlu tutulabilecek.

Kurumun denetim elemanlarınca yapılan asgari işçilik incelemesi sonucunda tespit edilen prim farkı, gecikme zammı, gecikme cezası ve idari para cezaları için uzlaşma müessesesi getirildi.

Uzlaşma yapılabilmesi için, işverenin müfettiş raporunun Kurumun ilgili birimine gönderilmesinden önce başvuruda bulunması ve uzlaşılan tutarın bir ay içinde Kuruma ödenmesi gerekiyor.

(5510/ 85)

İşverenler tarafından sigortalılar adına özel sağlık sigortalarına ödenen primler ile bireysel emeklilik sistemine yapılan aylık ödemelerin asgari ücretin %30’unu geçen bölümü sosyal sigorta primlerine esas aylık kazanca dahil edilecek.

(5510/80)